6th International Symposium on Health Informatics and Bioinformatics

2011'deki HIBIT sempozyumu (The 6th International Symposium on Health Informatics and Bioinformatics), İzmir'de düzenleniyor. Toplantı web sitesi için  

The 6^th International Symposium on Health Informatics and Bioinformatics, (HIBIT 2011) will be held and organized in Izmir, Turkey. The HIBIT series has been initiated by the Informatics Institute at METU in 2005.
HIBIT aims to bring together academicians, researchers and practitioners from the general area of health or medical informatics and bioinformatics or computational biology. Biomathematics, statistics and other related and supporting fields are also welcome and have contributed papers and posters in the past.

Another aim of HIBIT is to create synergy between academicians performing basic research and those that are users of computational methods. In this HIBIT aims to create an interface with the technology sector such that research can turn into marketable developments.

HIBIT provides a forum for discussion, exploration and development of both theoretical and practical aspects of health informatics and bioinformatics and a chance to network with others working and researching in this or related areas.

Finally, we aim to provide a platform for researchers which, like us, wonder why conferences in Europe require up to 600€ registration fee.

Tıp Bilişimi Nedir?

Tolgahan

Tıp Bilişimi
Giriş ve Genel Tanımlar:

Tıp Bilişimi sözcüğü, her ne kadar, doğrudan Tıp alanında kullanılan bilişim teknolojilerini çağrıştırsa da, aslında hastasına ait kayıtları kağıda ilk aktaran hekim kadar eskidir. Bilişim sözcüğü, bilgi ve iletişim sözcüklerinin birleştirilmesi ile türetilmiş olup, bilginin anlamlı bir formatda dolaşımını ve paylaşımını ifade etmektedir. J.H van Bemmele göre ise Tıbbi Bilişim Bilgisayar bilimi ile değişik Tıp disiplinleri arasında bir kesişim kümesinde yer almaktadır. Bu bağlamda, Tıp Bilişimini tıp alanındaki bilgilerin üretimi, toplanması, değerlendirilmesi, analizi, saklanması, işlenmesi, sunulması ve arşivlenmesi süreçlerinin tamamı ile ilişkilendirmek mümkündür.

Tıbbi Bilişim, (Medical Informatics) tıp alanındaki bilgilerin (data, information, knowledge) etkili ve etkin kullanımı, bu bilgilerin yaygınlaştırılması, analizi, yeni yapılanmalara imkan sağlayacak şekilde yönetilmesi için değişik bilim dalları ile etkileşimli bir şekilde günümüz bilgisayar ve iletişim teknolojisinin en üst düzeyde kullanılmasını amaçlamaktadır. Bilgi teknolojileri ve sağlık bilimlerinin kesiştiği noktada bulunan tıbbi bilişim, şimdiye kadar çeşitli tıbbi araştırma ve geliştirme konularında olduğu gibi, kuramsal ve uygulamalı eğitimde de rol almıştır. Tıbbi Bilişim teknikleri, sağlık merkezlerinin veri toplama, işleme ve değerlendirme yetilerini üstel bir şekilde artırarak global ölçekte doğru, ayrıntılı ve güvenilir sonuçlara ulaşılmasını sağlamaktadır.

Tıbbi Bilişim, son çeyrek yüzyılda ayrı ve özgün bir bilim dalı olarak kendini göstermiştir. Bu gelişim süreci içerisinde, bu yeni doğan alanı bilimsel bir çerçeve içerisine oturtabilmek amacıyla çeşitli akademik çevrelerce değişik tanımlamalar yapılmaya çalışılmış, bu çalışmaların çoğu kendinden öncekilerin üzerine kurularak düzenli bir yapılanmaya ulaşılmıştır.

Bu tanımlamalardan bazıları, kronolojik sıra ile aşağıda verilmiştir:

Allan H. Levy, 1977 senesinde Tıbbi Bilişim'in ilgi alanını "...sağlık hizmetlerindeki bilgi ve verilerin elde edilmesi, analizi ve dağıtımındaki sorunlar ve onların çözümleri" olarak belirlemiştir.

Morris F. Collen'ın, 1977 senesindeki tanımı "Tıbbi Bilişim, bilgisayar teknolojisinin tıbbın tüm alanlarına (tıbbi tedavi, tıp eğitimi ve tıbbi araştırmalar) uygulanmasıdır" şeklindedir.

Jan van Bemmel'in 1984 senesindeki tanımına göre, "Tıbbi Bilişim, Sağlık bilimlerindeki uygulamalardan elde edilen bilgi ve tecrübenin, iletişim ve bilgi işlem alanlarına teorik ve pratik olarak uygulanmasıdır."

Donald A. B. Lindberg 1987 senesinde "Tıbbi Bilişim, otomatik bilgi sistemlerinin, biomedikal ve sağlık hizmetlerine, bilimsel ve teorik olarak uygulanmasını, biomedikal bilgilerin, saklanmaları, erişimi, ve nihai olarak, zor vakalarda ve acil durumlarda sorunların kolayca ve hızla çözülmesini sağlar." tanımını yapmıştır.

British Medical Informatics Society (Britanya Tıbbi Bilişim Derneği):

"Sağlık hizmetlerini yaygın olarak sunabilmek için, varolan bilginin paylaşımını ve kullanımını sağlayacak araçların, becerilerin ve bilincin tümü" ve "Son yıllarda, dünya çapında akademik çevrelerce takip edilen ve geliştirilen, bilgi sistemlerinin sağlık hizmetlerine uygulanma yöntemlerini araştıran ve öğreten bir bilim dalı; sağlık, bilişim, psikoloji, epidemiyoloji ve mühendisliğin buluştuğu nokta." olarak tanımlanmıştır.

Tıp bilişimi, araç olarak bilişim teknolojilerini kullanarak Tıp pratiğinde ortaya çıkan bilgi yönetimi gereksinimine cevap vermeye çalışır. Temel olarak ilgilendiği konular arasında aşağıdaki başlıklar sıralanabilir.

1. Veri, bilgi (elde edilmesi,saklanması vb.)

2. Kodlama sistemleri

3. Veri işleme

4. Veri tabanı yönetim sistemleri

5. Telekomünikasyon sistemleri (Teletıp uygulamaları)

6. Tıbbi sınıflandırma sistemleri (Snomed, ICD-10 vb.)

7. Hasta kayıt sistemleri, elektronik hasta kayıtları

8. Biyosinyal analizleri (EKG yorumlayan yazılımlar vb.)

9. Tıbbi Görüntüleme sistemleri ( USG,MRG vb.)

10. Görüntü işleme ve analiz yöntemleri

11. Klinik bilgi sistemleri

12. Toplum hekimliği bilgi sistemleri

13. Hemşirelik bilgi sistemleri

14. Karar destek sistemleri

15. Sağlık bilgi sistemleri (halk sağlığı , birinci basamak bilgi sistemleri)

16. Hastane bilgi sistemleri (idari ve finansal uygulamalar)

17. Bilgi sistemleri güvenliği

Bütün bu ilgi alanları içerisinde Tıp bilişimi;

1. Tıp alanında kullanılan bilgi ve iletişim teknolojilerini anlamaya;

2. Mevcut bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişimine katkıda bulunmaya;

3. Bu katkıyı sağlayacak yöntem ve ilkeleri oluşturmaya;

4. ve sağlanan gelişmeleri kurumlar ve bireyler açısından değerlendirmeye odaklanır.

Tıp Bilişiminde Altdisiplinler ve Konular:

Tıp bilişimi, klinik karar destek sistemlerinin tasarımından, gerekli yazılım ve donanım araçlarının geliştirilmesine kadar geniş bir yelpazede çalışma alanı içerir.

Tıp Bilişimi içerisinde yer alan konu ve altdisiplinler:
Sağlık Bilgi sistemleri
Sağlıkta Internet ve Internet Teknolojileri kullanımı
Biyoinformatik ve gen informatiği
Hasta kayıt ve sağlık kodlama sistemleri
Medikal Görüntüleme sistemleri
Tıbbi sinyal işleme sistemleri
Sağlık iletişim sistemleri, Teletıp, konsültasyon
Biyomedikal modelleme sistemleri
Akıllı Tıp Karar Destek Sistemleri
Tıp Eğitimi

olarak sıralanabilir. Gelişen bilişim teknolojileri ışığında sağlıkta bilişimin konuları artmakta, bu da tıp bilişimini sürekli olarak ilgi olanı ve uygulama alanları genişleyen bir konuma sokmaktadır.

Tıp Bilişiminin Uygulama Alanları ve Gerekliliği:

Günümüzdeki tüm teknolojik ilerlemelere rağmen, sağlık bilimleri ve teknolojide en ileri gitmiş ülkelerde bile bilgilerin toplanamaması, verilerin yeteri kadar güvenli olmaması, gözlemlerdeki sübjektiflik ve benzeri nedenlerle büyük miktarlarda işgücü, para ve zaman kaybı süregelmektedir. bu kayıplar dolayısıyla bilimin ilerlemesi ister istemez yavaşlamakta ve büyük bir kaynak israfı ortaya çıkmaktadır.

Hemen tamamı gözleme, elde edilen bulguların sınıflandırılıp değerlendirilmesine ve istatistiki çalışmalara dayalı olan tıp biliminde, verilerin global bazda homojen olarak toplanabilmesi, süratle işlenip tasnif edilebilmesi, standardizasyonu ve daha sonra kolayca ulaşılabilmesi belirgin önem taşımaktadır. Tıbbı bilişim uygulamaları bu açıdan global veri tabanları ve bilgilerin tasnif edilip süratle erişilebilmesinde sağladığı kolaylıklarla modern tıp biliminin vazgeçilemez bir alt bilim dalıdır.

Bilgisayar teknolojisindeki gelişmeler gelecekte de devam edecek ve şu anda bile yetişmesi zor olan hızına yaklaşmak bu gün olduğundan daha kolay olmayacaktır. Gelecek 20 yıl her türlü alanda ama belkide en fazla genetik ve biyomedikal mühendisliği alanlarında gelişmelere sahne olacaktır. Her iki alanda Tıbbi Bilişim ile ortak çalışma alanlarına sahiptir. Genomun ortaya çıkmasında genetikçilerle birlikte çalışan ve bu boyutta bir bilgi yığınını yorumlamada bilim adamlarına destek veren bir çok bilgisayar uzmanı ve bilgisayar görev almıştır. Yine biyomedikal mühendisliği birçok alanda Tıbbi Bilişim ile ortak çalışmakta ve ortaya son derece gelişmiş teknolojiler çıkmaktadır. Hastayı monitörize eden ve ortaya çıkan EKG değişikliklerini yorumlayarak bir alarm sistemini devreye sokan cihazlar buna örnek gösterilebilir.

Dünya coğrafyasına yayılmış en küçük yerleşim birimlerine geleneksel yöntemlerle eksiksiz bir sağlık hizmeti götürmek çok pahalı, çok zor ve hatta imkansızdır. Ancak uzaktan tıp (telemedicine) uygulamalarıyla binlerce kilometre uzaktan hastaların kalp ritmini belirlemek, kan biyokimyasını öğrenmek kısaca tanı koymak ve tedaviyi yönlendirmek mümkündür. Hatta bu konuda son yıllarda atılan dev adımlar sonucu ameliyat robotları sayesinde bir başka ülkedeki bir cerrahın kilometrelerce uzaklıktaki hastasına kalp ameliyatı yapması bile mümkün olmuştur.

Telekonferanslar ve tıbbı bilişim uygulamaları ile bilginin ve deneyimin meslektaşlar arasında paylaşıldığı ancak düzenlenmesinde ve katılımında güçlükler bulunan bilimsel kongre ve toplantılar çevrimiçi (on-line) olarak gerçekleştirilebilmektedir. Gene meslektaşlar arası bilgi alışverişi sürekli ve son derece kolay yöntemlerle gerçekleşmeye başlamıştır.
Tıbbi Bilişim Uygulamalarında Tıp Eğitiminin Yeri:

Günümüzde bir çok üniversite beşeri bilimler ve fen bilimleri alanında çok daha ucuz ve kolay olan uzaktan eğitim modelini seçmektedir. Hem tıp biliminin bazı branşlarında uygulama alanı bulabilecek özgün uzaktan eğitim modelleri, hem de klasik tıp eğitimine yardımcı olmak üzere geliştirilecek bilişim uygulamaları, tıp eğitiminin maliyetinin düşürülmesinde, öğrencilerin bilgiye kolay ve detayları ile ulaşmalarında ve kısaca eğitim kalitesinin yükselmesinde rol alacaktır.

Daha önceki bölümlerde de belirtildiği gibi, tıbbi bilişim sağlık çalışanı için nitelikli ve çabuk karar verebilmeyi sağlayan birçok araç sunmaktadır. Özellikle bilgiye hızlı ve doğru erişim, bilginin dağılımı ve paylaşımı ve de eğitim konularında inanılmaz fırsatlar sunmaktadır.


Gazi Üniversitesi Tıp Bilişimi Anabilim Dalı

 http://ja-jp.facebook.com/topic.php?uid=44472759984&topic=5169

فراخوان طرحهای پژوهشی

کارنامه آزمون ارشد انفورماتیک پزشکی 90-1389

http://fums.blogfa.com/post-34.aspx

وبسايت دانشجويان مدارك پزشكي و فن آوري اطلاعات سلامت

http://himt.vcp.ir/?mod=editinfo

مديكال انفورماتيك

http://medical-informatics.blogfa.com/

انفورماتیک پزشکی

کارنامه آزمون ارشد انفورماتیک پزشکی 90-1389

نگاهی آماری به اطلاعات منتشر شده از سوی دانشگاه ع پ شهید بهشتی در مورد پذیرفته شدگان ارشد انفورماتیک

http://fums.blogfa.com/

الکترونیکی ساغلاملیق کاییتلاری(EHR)

electronic health record 

آلیز (مریض) لارین کاییت(پرونده) لرین ایسته مگینین چوخالماسی، ایندی مهم عامل خدمت وئرن نظامین دگیشیلمه سینده دیر. دکترلر و او بیری درمانی(توخدادیجی) پرسنل داده لرین ییغماسینا، مشکل لرین ثبتینه، سیستماتیک کلینیکال برنامه توکمکده، کلینیکال تاریخچه سینین اطلاعاتینا ال تاپماقدا، باخیم سیناماقین(ارزیابی) اورتاقلاماقدا، برنامه تؤکمکده و تصمیم توتماقدا طیببی کاییتلارا احتیاجلاری وار. او بیری طرفدن ایندیچی داده لر کاییتلاردا ژنتیکی ایزله مه لرده (پیگیری)، قانونی گره ک لرده(ملزومات) و او بیری ایشلرده  ایشله نیرلر.

ساغلاملیق سیاستلرین تؤکنلر آلیز لارین کاییتلاریندا اولان داده لردن، نتایجین اوخوماسیندا و ایشلرین سیناماسیندا و ساغلاملیق استراتژیلرینده بهره لنیرلر.

آمما سورغو(سؤال) بوردادیر کی آیا کاغاذی کاییتلار ائلیه بیلرلر ساغلاملیق باخیم نظاملارین دیله گین بویا باشا گتیره لر و ایندیچی چالیشمالارینان یولبیر ترپه نه لر؟

کاغاذی کاییتلار ذاتی محدودیت لرینه گؤره چوخلو ضرر گؤرورلر. فیزیکی طبیعت لرینه گؤره، بو کاییتلار فقط بیر یئرده و بیر نفر الیله ایشله نیر. بوجور طبیعت کی کاغاذی کاییتلاردادیر، ایندیچی خدمت وئرن نیظامینین ایسته ییش لرین جواب وئره بیلمه دیگین ماراقلاندیریر. بو کاییتلاری ایشلتمک اؤ باسقی لارینان(فیشارلارینان )کی هزینه لرین کنترلیندا و خدمت لرین اثرلی اولماقیندا وار گئرچکدن اوزاق گؤزه گلیر. کاغاذی کاییتلارین گوجو بیردنه رابیط اولماقدا توخدادیجی کادرین آراسیندا و آلیز  تا بیر دالبادال باخیم وئریله آزدیر.ارائه وئرنلر گره ک توخدادیجی پرسنلین مستندلرینه آرخایین اولالار او حالدا کی سبکین نحوه سی و مستندلرین تکمیللتمه سی آیری آیری مؤسسه لرده متفاوت دیر. هئچ گوره بیر مکانیسم یوخدور تا سندلر و تصویرلر کی باخیم مؤسسه لریندن ائشیکده تؤره نیر (اؤ جمله دن رادیولوژی، آزمایشگاه) لحاظ اؤلا یوخدور.کاغاذی کاییتلار اؤنا گؤره کی درکینده، اوخوماقیندا، زمانی ترتیبینده و داده لرین قورولوشوندا اسکیکلیقی وار باتقی گؤرورلر(خسارت گؤرورلر). یئنی دن داده لری قورماق کاغاذی کاییتلاردا و یئنی دن اونلاری فرملاردا و آیری قالیبلرده گؤسترمک ایمکانی یوخدور.

آراشدیریجی لار(محققلر)اونا گؤره کی مربوطه بیلگیلره(اطلاعاتا) ال تاپالار قالین مدرکلری آراشدیریرلار تا ائلیه بیله لر اؤز ایسته دیگی اطلاعاتا ال تاپالار. اؤ بیری طرفدن، ساغلاملیق و توخدادیجی خدمت وئرن نظامی آراشتیرماق بیر داده لره گره کدیر تا هزینه لرین اثرلی اؤلماقین و خدماتین کیفیتلی اؤلماقین سینیا(ارزیابی ائله یه). بو خوصوصدا، کاغاذی کاییتلارا و اَلی نن بیلگیلری تاپماقا اتکا ائله مک، اؤزو هزینیه و داده لرین چوخالماسینین دولاشیقلانماسینا و آرتیق ایشلره باعث اؤلور.

بونا خاطیر یئنی الگولارا ساری حرکت اَشاغیدا چی چالیشمالاری گره ک لی گؤسته ریر:

·      باخیم(مراقبت) هزینه لری گره ک محدود اؤلا و منبعلر اَن یاخشی ایشلنه

·      باخیمی تخصصی(اؤزل) مرکزلردن عمومی یئرلره سورمک(سوق وئرمک)

·      باخیمی شاهدلی و کیفی اؤلماقینین گره کی

·      مشتری دن آرخادورماق و آلیز ین ساغلاملیق باخیمیندا چالیشقان اورتاق(مشارکت) اؤلماسی

·      اَل تاپماق و عمومی اورتاق اولویت ده اولماسی

·      ساغلاملیق باخیم وئریلمه سینین دولاشیغین چوخالماسی

·      کلینیکی باخیمن گئنیشلنمه سی

·      ایش الگولارین دگیشیلمه سی و ساغلاملیق باخیم متخصص(اوزمان) لرین جواب وئرمه لری

·      طیببی بیلگیلرین گئنیش چوخالماسی

·      طیببی کاییتلارین گیزلی اؤلماقینا توجه ائله مک

·      جامع طیببی کاییتلارا اتکا ائله مک

EHR ین ایجادینین اصلی آماجلاری

·      اثرلی – هزینه نی آسان ائتمک و ملی و محلی ساغلاملیق سیستم لرینده برابرلیق

·      بیلگی لری سیستماتیک سیناماقین امکانی کی مربوط دور ساغلاملیق نتیجه لرینه

·      باخیم پروسه سینده آلیزا اختیار وئرمک

·      اویرتمک ایمکانی و ساغلاملیق باخیم اوزمان لارین و جمعی ساغلاملیقی سهیم ائتمک

EHR تعاریفی

1 ) استرالیانین ساغلاملیق بیلگیلر شبکه سی (HINA):

Health Information Network Australia

الکترونیکی بیلگیلری ییغماق "بیر فردین باشاباش یاشامیندا" longitudinal    کی ساغلاملیق باخیم وئرنلر ثبت و تأیید اؤلوب و آیری آیری سایت لاردا بیراخیلیب. بیلگیلر بو آماجینان چی آردجیل(مستمر) و کیفیت لی باخیمدان حمایت اؤلا قورولورلار. کاییتلار مشتری لرین کنترلوندادیر و امن حالت ده انتقال یا ساخلانیرلار.

2 ) ساغلاملیق بیلگیلر آنا یول دفتری (OHIH):

Office Of Health and Information Highway

بیلگیلری ییغماق "بیر فردین باشاباش یاشامیندا" ساغلاملیق باخیم وئرنلرین اورتاقینان الکترونیکی حالدا ساخلانیر. بو مدرکلر معمولاً هر زامان بعنوان بیر ابزار اؤنا گؤره چی ساغلاملیق باخیم خدمتی مجاز اؤلان آداملارین الینده قرار تاپا ایشله نیر. آداملارا مدرکلره ال تاپماقدا و اونلاری دوزلتمکده ایمکان وار، مدرکلرین ذخیره و انتقالی جدی امنیتی پروسه لرین آلتیندادیر.

3 ) موادی سیناماق اوچون آمریکایی توپلوم(ASTM):

American Society for Testing Materials

چوخلو داده لری و بیلگیلری ییغماق آلیزین کلینیکی باخیمین ثبتی اوچون یادا بیر جامع مجموعه و قورولموش کلینیکی بیلگیلردن و داده لردن، دموگرافیکی، ایجتیماعی و مالی چی ساغلاملیق باخیم چی بیر فرده ارائه اؤلونوب دور مستند ائلیر.

4 ) آوروپانین استاندارد قاییران کمیته سی (CEN):

Committee European de Normalization

ساغلاملیق و توخدادیجی باخیم کاییتلاری چی بیلگی سایارینان اوخونابیله ر.

5 ) طیببی مؤسسه (IOM):                                                                                        

Institute Of Medicine

آلیزلارین الکترونیکی کاییتلاری چی سیستمی طراحی اؤلوب و مشتری لردن آرخادورماق اوچوندور دوز داده لری جویله مگ، آییقلادان، خاطیرلایان،کلینیکی تصمیم توتان سیستم لر، طیببی بیلگی منبعلره قووشماق و او بیری ابزار یولونان ذخیره اؤلونور.

6 ) طیببی کاییتلار مؤسسه سی بیلگی سایار اوزونن (CPRI):

Computer – based Patient Record Institute

مجازی ساغلاملیق داده لری چی مربوط دور بیر فردین یاشاییشینا ییغماق، کی حقایق، معاینه لر، تفسیرلر، برنامه لر، اقدام لار، نتیجه لر، آلرژی لر، آلیزین تاریخچه سین، و اینجیک(آسیب)لر، ایش وضعیتی، تشخیصی مطالعه لر، دستورلاری سیناماق، مشاوره گزارش لری، درمانا باغلی مدرکلر، ایگنه وورماق سابقه سی، رفتار داده لری، محیطی، دموگرافیک، مدیریت و همچنین قانونی(یاسا) داده لری رضایت نامه لرچیمی شامیل اؤلور.

HER سیستمی

بیر ییغیم(مجموعه) اجزاءدان کی بیر مکانیسم یاراتماق(ایجاد)، ایشلتمک، ساخلاماق، و الکترونیکی ساغلاملیق مدرکلرین یئنی دن تاپماق(بازیابی) شکل وئریر. بو مکانیسم فردلر، بخش لر، یاسالار، یوللار، پردازش ابزاری و ذخیره و آرخادوران تسهیلاتی و بیلگیلری شامل اولور.

اورتاق آنلاملار(مضامین) تعریف لرده EHR را گؤره عبارتدی بوندان:

·         باخیم کؤنوسو(موضوع)

بیرجه فرد

·         زمان بعدی

بیر بوتون یاشام بؤیو

·         بیلگیلرین ذخیره سی

الکترونیکی

·         بیلگیلرین نؤعو

شخصین ساغلاملیق بیلگیلری

·         بیلگیلرین ضبطی

گیریجی/ساغلاملیق باخیم وئره نلرین اورتاقینان قبول اؤلموش

·         قورولوش(سازمان)/آماج

آردجیل(مداوم)و اثرلی آلیزین باخیمیندان آرخادورماق

·         ال تاپماق

مشتریلرین کنترلی آلتیندا

·         امنیت

امن انتقال و ساخلاماق

EHR دا اؤلان بیلگیلر :

1)       گئچمیشه باخان: وضعیتلردن تصویر(گؤرونتو) و قاباقچی ساغلاملیق مداخله لر(قاریشمالار)

2)       چاغداش: ایندیچی وضعیت لردن گؤرونتو و ساغلاملیق قاریشمالار

3)       گله جگه باخان: ایشلردن آتی گؤرونتو و طراحلیق اؤلونموش ساغلاملیق قاریشمالار

وایگ من Waegemen ، 1996نجی ایلده بئش توالی اوز(سطحی) EHR را ساری کی هر گوره EHR تؤکمک یا طراحی سینین عملیات آماجی اوچون ضروری دیر بوجور دئدی:

بیرینجی اوز: اتوماتیکی طیببی کاییت

50% آلیزین بیلگیلری بیلگی سایارینان تؤره نیر(تولید اؤلور) و کاغاذی چاپ حالتینده ساخلانیلیر. کلی حالتده کاییتلار هله کاغاذا باغلیدیلار.

ایکینجی اوز: بیلگی سایار طیببی کاییت سیستمی

بیلگی لری اسکن ائله ماق بیلگی سایار سیستم لرینه، کی ایشی همان کاغاذی کاییتلارا بنزیر(شبیه دیر). گؤرونتو گؤتورمک بیلگیلرین قورولوشونا استفاده ائلینلرین ایستگی نن امکانین وئرمیردی. اؤرنک(مثال) اوچون داده لری چارتا یا نموداردا  دگیشمک ایمکانی یوخویدو اونا گؤره داده لر گروه لانمیردیلار.

اوچونجو اوز: الکترونیکی طیببی مدرکلر (EMR)

Electronic Medical Record

EMR، بیلگی حوزه سی ایکینجی اوزه بنزیر، آمما بیلگیلر بیلگی سایاردا ایشلنمه سی اوچون یئنی دن دوزن(ترتیب) لنمیشلر . EMR ین  اصلی آماجی بودور کی آیری آیری سیستم لر چی بیر مؤسسه ده دیر، قادر ائلیه تا بیربیرینن ایشلیه لر. گره ک اؤلان کاراکترلر(خصوصیات) EMR را:

·         تانیتما سیستمی بوتون آلیزین بیلگیلرینه بیر مؤسسه ده

·         اورتاق ایش ایستگاهلاردان ایشلتمه، شامل اینجه دیسک(نرم افزار)و ایشله ر(رایج) طیببی کاییت

·         آلیزین بوتون بیلگیلرین، بوتون ساغلاملیق باخیم وئرنلره کی مجازدی لار وئرمک

دؤدونجو اوز: آلیزین الکترونیکی کاییت سیستم لری (EPRS)

Electronic Patient Record Systems

آلیزین کاییتی، بیر گئنیش حوزه طیببی کاییتلار بیلگی سی وار و مربوط بیلگیلر ساغلاملیق باخیمینا آلیزین اوستونه تمرکز ائله مه گینن ییغیر. بو کاییتلار بیر مؤسسه نین زامانیندان چوخ ساخلانیر.

بئشینجی اوز: الکترونیکی ساغلاملیق کاییتلاری (EHR)

Electronic Health Record

ساغلاملیق بیلگیلری و او بیری باغلی اؤلان بیلگیلر سنتی باخیمی دا شامل اؤلور. ساغلاملیق بیلگیلری ائلیه بیلر یاشام و رفتار طرزینه باغلی اؤلان بیلگیلر کی ضبط اؤلونوب، توخدادیجی پرسنل، والدین یا اوبیری ساغلاملیق باخیم وئرنلری شامیل اؤلا.

بیلگی سایار سیستم لرینین تکمیل لشمه سی EHR را ساری

باغلی اولان گزارش لر بیلگی سایار ایشلتمه گینه کلینیکی داده لرین مدیریت ایشلریدن آرخادورماق اوچون 1950 ایلینه قاییدیر. ایلک سیستم لر اگر کی مالی آماجا گؤره یارانمیشلار، آمما ایندیچی الکترونیکی کاییتلارین بیناسین قویدولار.

سیستم لر کی بخشلرده، رادیولوژی(عکس سالماق)، داواخانادا، وارایدی بخشین پرسنلی نین ایشینه گؤره طراحی اؤلموشدور نه توخدادیجی _ ساغلاملیق باخیم وئرنلر اوچون. اؤرنک اوچون داوالارین قاریشماسینین بیلگیلری داوا قاییران لارین الینده قویولوردو نه دوقتورلر و پرستارلاراوچون.

بیر بئله سیستمین آراسیندا فقط PACS و EMR خدمت وئرنلر اوچون طراحی اؤلونموشدور.

تا بو کی 1960 جی ایلده، آلیزخانا(بیمارستان) بیلگیلر سیستمی (HIS) آچیغا چیخدی. اولیه آماج بو سیستم لردن ارتباط (ایلگی) قویماق توخدادیجیلار آراسیندایدیر. بو سیستم لر دستورلاری پرستاری ایستگاهلاریندان ییغیردیلار و اونلاری مربوط اؤلان بخشلره منتقل ائلیردیلر. اؤ بیری طرفدن، توخدادیجی پرسنلین اَلی آزمایشگاه نتیجه لرینه و اؤ بیری تشخیصی اقداملارا یئتشیردی.

اَشاغیداچی جدول، بیلگی سایار ایشله ر سیستم لری گؤسته ریر:

سیستمین نوعو	ایشی
MPI آلیز ین اصلی ایندکسی	بیرجه تانیتانی ثبت و اختصاص وئرمک
PIS داواخانا بیلگی لر سیستمی	داوالاری انبار و پایلاشتیرماق، مالی ایشلر، داوالارین بیربیرینه قاریشماسی بیلگیلر
RIS عکس سالماق بیلگیلر سیستمی	زامانلاما، مالی ایشلر، نتیجه لرین گزارشی
PAS گؤرونتو ذخیره سیستمی	رادیولوژی گؤرونتولرین ذخیره و گؤسترمک
NIS پرستاری بیلگیلر سیستمی	پرستاری مستندلری ییغیب و ذخیره له مک، توخدادیجی طرحی، مدیریت بیلگیلری
HIS آلیزخانا بیلگیلر سیستمی	آنا سیستم، آلیز خانانین پذیرش، ترخیص، انتقال و مالی ایش سایی(آمار)نا یئتیشمک، بو قابلیتینن کی اؤ بیری ایشله نن سیستم لره داواخانادا و آزمایشگاهدا قوشولا
MRS طیببی کاییت سیستمی	طیببی کاییتلارین دولاندیرماگیندا (مدیریت ائله مه گینده) و سایی گزارش لرکی HIM پرسنلی ایشله دیر کؤمک لیک ائده
ایش مدیریت سیستمی	اَیاق اوسته آلیز  لرین بیلگی ایش لرین دولاندیرماق کی ائلیه بیلر ICD و CPT یه شامل اؤلا.
LIS آزمایشگاهی بیلگیلر سیستمی	سیناق یئری تست لرین گؤرمه سینین دستورو، قان بانکین اؤرتمک، پاتولوژی و میکروبیولوژی

1.       Master Patient Index

2.       Pharmacy Information System

3.       Radiology Information System

4.       Picture Archiving System

5.       Nursing Information System

6.       Hospital Information System

7.       Medical Record System

8.       International Classification of Diseases

9.       Current Procedure Terminology

10.   Laboratory Information System

POMR سیستمینین تانیتماسی ویدین (Lawrence Weed) توسطینن 1969 نجی ایلده اؤنملی تأثیر پزشکی علمی نین باخیشیندا ال و ماشینی کاییتلارا بیراخمیشدیر. او ایلک کسی دی کی ال و ماشینی کاییتلارین ایچری ساختارینین اؤنملی اؤلماقینا توجه ائله میشدیر.

موریس کالن (Morris Collen) ، 1983 نجی ایلده بعنوان اولین آدیم آتان، آلیزخانا _ سیستم بینالاری ایشلتمگینن اؤنا گؤره کی آزمایش تست لرینین نتیجه لرین ساخلیا بعنوان قوروماق (پیشگیری) باخیمینا ایشلتدی. ساغلاملیق تأمین ائدن قورولوش HMO بیلگی سایاری ایشتمگینن اؤنا گؤره کی آلیزلیقین اولیه هشدار وئرن علامت لرین اَله مک (غربالگری) اوچون و اؤبیری آلیزخانا سیستم لرکی بیلی یوردلارا(دانشگاهلارا) باغلیدیر و بازخوردو طبیب لره گؤسترمگینن و تصمیم توتماقا یاردیم ائتمگینن، بیلگی سایارین چیخماسیندا آلیزین باخیمیندا نقش لری وارایمیش.

بیلگی سایار سیستم لرین ایلک ایشلدنلری

احتمالاً ایلک آلیزخانا بیلگیلری سیستمی تکنی کون Technicon داده لر سیستمی ایدی کی پرستاری ایستگاهلاریندا یارانمیشدیر و اول دفعه 1971 نجی ایلین دسامبریندا ای کامینو، مانتین EI Camino , mountain آلیزخاناسیندا یاراندی. 78% طبیبلردن بو سیستم دن دستولاری وارد ائله مک اوچون یادا نتیجه لری سیناماق اوچون ایشله دیردیلر و 45% دستورلار طبیبین الینن گئچیردی. ایلک آلیزخانا بیلگی لر سیستمی اینگیلیسده 1970 نجی ایلده اسپری یونیواک Sperry Univac آدینان لندنین سلطنتی آلیزخانا سیندا قوشولدو. بو سیستم دن چوخلوجا بؤیرک(کلیه) آلیزلارین باخیمی اوچون ایشنیردی.

بیلگی سایاردا ساخلانیلمیش آیاق اوسته کاییتلاری(COSTAR)

Computer Stored Ambulatory Record

ماساچوست عمومی آلیزخاناسیندا بارنتBarnett توسطینن طراحی اؤلوندو. بو سیستم 1969 نجی ایلده بیر گروه اَیاق اوسته مرکزلرینده قوشولدو و سونرالار ایلک سیستم عنوانیلا بوتون آلیزخانالاردا ایشله نیلدی.

بو سیستمین آماجی طیببی بیلگیلره اَل چاتماقین یاخشیلاتماق، باخیم کیفیتین یاخشیلاتماق، آراشتیرمالاردان آرخادورماق و هزینه _اثرلی اؤلماقی اثبات ائله مگیدی. بو سیستمی چوخلو قورولوش ایشچیلری و پرستارلاری ایشتدیلر تا طبیبلر.

 هاروارد مرکزی کلینیکی بیلگی سایار اوچون(CCC)

Harvard Center for Clinical Computing

اسلاک Slack  ینان بیلیچ Bleick 1970 نجی اونلاریندا، بیر آراشتیرما گؤرمه گینن اؤزل بیلگی سایار سیستم لردن اوچون، بیلگی سایار سیستمینن گوجلو نقطالارینا بس Beth یهودی آلیزخاناسی بوستون شهرینده بو باخیشینان کی کلینیکی ایشلردن آراخا دورولا، بو یولونان تشخیصی تست لرین نتیجه سین تهیه ائله مه گینن، طیببی ال یازمالارینا ال تاپماقینان، توصیه (اؤگوت) وئرمکلرینن، مشاوره لرینن، خاطیرلایانلارینان، و اخطار وئرنلرینن ارتباطاتا کمکینن و مستقیم اورتاقینان طبیب لرین اویرتمگینده سینادیلار. بو سیستم ایندی بس و برایهام Brigham آلیزخانالاریندا و بوستون قادینلاری و ماساچوستین عمومی آلیزخاناسیندا بوتونلوکجه ایشله نیر. ایش آپارانلار ایندی جه وب صفحه لر آلتیندا بوتوو بیلگی لره ال تاپیرلار. بو سیستم مجازی EHR کی (W3-EMRS) آدلانیر، آلیزین باخیمینا باغلی اؤلان جزئیاتی بوتون سایتلاردان HL7 رابطلری یولونان ییغیلیر و جواب وئریر.

آنلاین طیببی کاییت سیستمی OMR(Online Medical Record) کی گئنیش حالتده بس آلیزخاناسیندا توخدایجی لاری اورتاقینان ایشله نیر، بو ایمکانی یارادیر کی اوزون گئچیلمیش یازیلار، نتیجه لر، دستورلار، داوالار و مشکلرلرین فهرستی تهیه اؤلونا، آمما کلینیک مراجعه لرین جزئیاتینا ایشه گلمیر. بو سیستم بیر بؤیوک کیتاب ائوینه، اخطاروئرنلره، خاطیرلانلارا و تصمیم دن آرخادوران سیستم لره قوشولور و 60 دان چوخ کلینیک ده آلیزخانانین 12 مایلیقینا قدر ایشه گله بیلر.

TMR

The Medical Record

بو سیستم 1969 نجی ایلده استید William Steadو هاموند ED Hammondاورتاقینان دوکDuck بیلی یورد طیببی مرکزینده بیر دانا اَیاق اوسته کلینیکینده یولا دوشتو کی سؤنرالار یاتاق آلیزلارینا دا ایشله دیلدی. TMR ین آماجلاری، اوخونان کاییتلاری تهیه ائله مک، داده لره چوخ الده اؤلماسی، کلینیکی داده لری گؤسترمک، آییق خاطیرلایانلار و آز زامانینان کئچینمکیدی. TMR دان داده لری مستقیم ضبط ائله مک باخیم دوره سی بویوندا بو اساسلارینان توخدادیجی قاریشمالار، آزمایشگاهی داده لر، فیزیکی تاپینتیلار، علائم، اقدام لار، تشخیص ایشله نیردی. بو سیستم کی بیر فرهنگ داده عنصرلاریندان، منولاردان، ترمینولوژی، الگوریتم لر و تصمیم توتان قانونلارا شامیل ایدی ایندی ده ایشله نیر و کاغاذی کاییتلارا مراجعه ائله مه گی آزالدیب آمما اَل کاییتلاری هله ده ایشله نیر.

رجنس تریف طیببی کاییت سیستمی

Regenstrief Medical Record System

بو سیستم دیابت بخش لرینین بیلگی لر سیستمی توسطینان 1972 نجی ایلده ویشارد مموریالWishard Memorial  آلیزخاناسیندا یارانیلدی. پزشکی دستورلارینین ایلک ثبت سیستم لری (Physician Order Entry) آلیزخانانین هزینه لرینین آزالماسیندا مؤثریدی.  بو سیستمین اصلی ویژه لیگی داده لر فرهنگیندن کی کلینیکی بیلگیلر بانکین کلی طرحین کنترل ائلیردی ایشلتمگیدی. بو سیستم ایندیجه 4/1 میلیون آلیزین کاییتین کی 6 میلیون تجویز اؤلموش داوا، مینلرجه متنی مستندلر، 200 مین نوار قلب، 100 میلیون کدوئریلمیش معاینه لر و تشخیصی تست لری شامل اؤلور.

اگر چی بو سیستم بوتون تشخیص لری، دستورلاری، مراجعه لری، دیکته اؤلونموش یادداشتلاری اؤزونده یئلشتیری آمما دوقتورلار هله ده گونده لیک ال یازمالارین اَلینن وارد ائلیرلر و اغلب بیلگی سایاردا ساخلانمیر. توخدادیجی پرسنل مربوط  یادداشت یاتان آلیزلارا گؤره 15% و اَیاق اوسته آلیزلارا گؤره  25% بو سیستم دن ایشله دیرلر. یعنی کاغاذی کاییتلار هله ده ساخلانیرلار و الکترونیکی کاییتلار فقط  اَل سیستمینین بیلگی لرینه اَل تاپماقی نیازین آزالدیر.

کلمبیانین پرس بای تری ین پزشکی مرکزی

Columbia Presbyterian

بو مرکز 1985 نجی ایلدن بیلشمیش سیستم آلیزخانا بیلگیلر سیستمیندن یاراتدی. کلینیکی بیلگیلرین سیستمینین اصلی اجزاسی  بوندان عبارتدی:

·         مرکزی مخزن: رابطه لی بیلگیلر بانکی نین کلی طرحی

·         داده لره اَل تاپما ماجولو Module (پیمانه سی): بیر برنامه کی امکان وئریر ایشله نن اینجه دیسک لر مرکزدن ائشیکده، داده لری مخزنه آرتیرالار یادا یئنی دن تاپالار.

·         پزشکی موجودیت(Entity) لر فرهنگی: بیر متاتزاروس کدوئرمک ترمینولوژی لریندن کی کلینیکی مفاهیمه باغلیدیر.

·         داده لرین پاییشی: ذخیره اؤلونموش و آلینمیش داده لری سیناماق لازیم اؤلان اقدام لارا گؤره کدوئریلمیش ماجوللارین پزشکی منطقی رابیطه لری اوچون

ساغلاملیقین سیناماق سیستمی منطقی پروسس لمه HELP 

Health Evaluation through Logical Processing

بو سیستم سنت دی لاتر latter day Saints ده سالت لیک Salt Lake  شهرینین آلیزخاناسیندا قلبی آلیزلارینین دیاستولیک و سیستولیک فشارلارین تفسیری اوچون ایشله نیردی. ICU دا ایشلینلر آنلاین سیناماق سیستمینن قان فراورده لرین ایسته مک اوچون ایلک کسلریدی چی بو سیستمی تجربه ائله دیلر.

بو سیستم آلیزلارین داده لرین آیری آیری آلیزخانالاردان بیربیرینه قوشوردو. طیببی کاییت سیستمی زامان بویوجا کاییتلارا اَل تاپماق زامانین آزالت ماق اوچون، داده لری ایشلتمگینده انعطاف لی اؤلماق و سؤزلر فهرستین گئنیشلتمک اوچون طراحی اؤلونموشدور. بو سیستم ایندیده چوخلوجا توسعه تاپمیش آلیزخانالاردا HL7 طریقینن بازپرداخت ائلیه ن واحدلرینن رابطه سی وار. بو سیستمین تأثیری آنتی بیوتیک لرین تجویزینده، هزینه لری آزالتماقدا، داوالارین دوزون آزالتماقدا و داوالاریین زیانینین اثرین آزالتماقدا مطالعه لرین طریقینن تأیید اؤلونوبدور.

دیوجن سیستمی

Diogene system

بو سیستم 8-1977 نجی ایللرده پروفسور رائول اسچرر Raoul Scehrver توسطینان ژنوین بیلی یوردونون آلیزخاناسیندا پیشنهاد اؤلوندو، لاپ اوغورلو اولان HIS آوروپادا ساییلیر کی 20 ایل آوروپا یول گؤسته رن کلینیکی سیستملرین یوللاری آلتیندا و ساغلاملیق انفورماتیک آراشتیرما قاباقجیل مرکزینده یاراندی. EHR  ارشی مد Archimed فدرال بیلگیلر بانکی کی 25 کلینیکی اینجه دیسک وسیله سینن کی آیری آیری بخش لرده بسله نیر بو ایمکانی یارادیر کی گزارشلره و جامع خلاصه لره (قیسالجیغلارا) تئزلیکجه اَل تاپیلا.

بازیس آلیزخانا بیلگیلر سیستمی

Bazis HIS

دولتین آرخادورموش پروژه سیندن لی دنLei den بیلی یوردونون آلیزخاناسیندا کی 100 ترمینالین سیستملرینین حاصیلیدی سو ایچیر. بو سیستم HL7 و EDIFACT استانداردلارینان ارتباطدادیر. بیلگیلر بانکی آزمایشگاهی داده لره اَل تاپماقین ایمکانین وئریر کی او بیری واحدلارین آرتیرماسینان اورنک اوچون پرستاری، داوا، دستورلار، و زامانلاما EPR شکل تاپار.